Tessa van Bokhorst (18) uit Swifterbant stierf een gruwelijke dood, op 19 oktober 2014 in het chalet van haar vader op camping Het Bosbad in Emmeloord.
Haar vader was die avond nog bij haar geweest, tot een uur of acht. Om tien uur was er brand in het chalet en werd Tessa’s lichaam aangetroffen. Vermoedelijke doodsoorzaak: met een baksteen op haar hoofd geslagen. In 1993 was er een al even geruchtmakende moord in Emmeloord. Op de 17-jarige Elly Verhage uit Luttelgeest. Terwijl de verdachte van de moord op Tessa voor de rechtbank stond, diende zijn zaak ook: over hernieuwde verlenging van zijn tbs.
De verdachte van de moord op Tessa van Bokhorst is Riekelt van S.(35) uit Urk. Een ontspoorde seks-, drank- en drugsverslaafde visser, die sinds april in het chalet naast dat van Tessa’s vader woonde. Op zijn klompen werden bloedsporen van Tessa gevonden, zijn DNA zat op de baksteen. Hij had al eens laten weten dat hij een oogje op haar had. Hij was die avond een paar keer bij haar geweest om met de telefoon van haar vader naar zijn baas te bellen. Zegt hij. Voor en na de moord had hij naar porno gekeken. Of was hij alleen bij haar gekomen om geld te stelen voor drugs?
Toch ontkent hij en volgens zijn advocaat is er onvoldoende bewijs. Het kan ook iemand anders zijn geweest. Bijvoorbeeld Gerrit-Jan K. uit Urk, die twee maanden later in Bratislava (Slowakije) zijn vriendin vermoordde met een baksteen. Detail: er is niets dat erop wijst dat deze Gerrit-Jan die avond in de buurt was.
Riekelt wilde niet meewerken aan een psychiatrisch onderzoek omdat hij zich benadeeld voelt door het Openbaar Ministerie. Dat had een politieman undercover ingezet als mede-gedetineerde om hem een bekentenis te ontlokken. De agent zou over de schreef zijn gegaan waardoor de verdachte zich bedreigd voelde.
Geprobeerd werd de echtgenote van de verdachte naar Nederland te halen. Ze verbleef in Suriname en kreeg geen visum voor een bezoek aan Nederland. Zij zou misschien iets kunnen verklaren over het gebruik van de baksteen. Riekelt beweerde dat hij die had gebruikt om een antenne te plaatsen, maar daar is verder niets meer over bekendgemaakt.
Terwijl Riekelt wordt veroordeeld tot acht jaar celstraf wegens doodslag, speelt bij dezelfde rechtbank in Lelystad de zaak van Alfred van der H., de man die in 1994 veroordeeld werd voor de moord op de toen 17-jarige Elly Verhage uit Luttelgeest. De officier van justitie eist wederom verlenging van de tbs met twee jaar. De inmiddels 57-jarige ‘Emmeloorder’ (van oorsprong is hij Duitser, hij woonde ten tijde van de moord in Emmeloord) werd in hoger beroep veroordeeld tot twaalf jaar gevangenisstraf en tbs voor het verkrachten en vermoorden van het meisje.
De Pallasstraat in Emmeloord is een beetje ’n treurige straat. Hij slingert zich langs de oever van de Urkervaart. Sommige delen zijn keurig en net, er zijn koopwoningen bij die nieuw ooit 250.000 gulden hebben gekost, in andere delen heeft de leegstand toegeslagen. In zo’n rijtje, met veel eenoudergezinnen, vrijgezellen en buitenlanders, woonde sinds oktober 1992 Alfred van der H., een op 13 december 1957 in Koblenz geboren Duitser met een zeer Nederlandse achternaam. Via een uitzendbureau deed hij productiewerk in de polder.
Hij was op vrijdagnacht aangehouden en legde op zondag een bekentenis af. Het was meteen duidelijk dat dader en slachtoffer elkaar vóór de fatale datum niet kenden, Elly was een willekeurig slachtoffer. Opmerkelijk -en herkenbaar- was ook dat de dader zijn slachtoffer eerst een paar dagen in zijn schuurtje verborg en daarna ergens deponeerde waar het gemakkelijk gevonden kon worden.
Omdat Alfred van der H. nog maar kort in de polder woonde, was het moeilijk om aan gegevens over zijn verleden te komen. Bij café The Bottom(of the Sea), in het centrum van Emmeloord, was hij min of meer vaste klant, maar daar wil niemand iets over hem zeggen. Bij café De Kroon, honderd meter verderop in De Lange Nering, herinneren ze zich Alfred omdat hij zijn sleutels een keer was kwijtgeraakt en had gebeld of ze daar gevonden waren.
Eerst konden ze niks vinden, maar bij het schoonmaken trof de vrouw van de baas ze aan. “Hij sprak goed Nederlands, maar je kon aan zijn accent horen dat het een Duitser was,” zegt ze. “Ik moet hem wel een keer of vier hebben gezien, maar ik zou hem niet kunnen beschrijven, het was een beetje een onopvallend iemand. Heel gewoon.”
Heel gewoon, ongevaarlijk, dat moet Elly ook hebben gedacht toen de Duitser aanbood haar naar huis te brengen, op de avond van 31 maart 1993. De Surinaamse buurvrouw van Alfred herinnert zich dat ze op de bewuste avond tegen elf uur (‘Nova was net afgelopen’) luid gepraat bij het schuurtje van de buren heeft gehoord, en rond een uur of zes ’s morgens gestommel tussen de woning en het schuurtje.
Een andere getuige, een ex-vriendje van Elly, is door de Emmeloordse rechercheurs zo platvloers ondervraagd over intieme details dat hij een week later nog met een half trauma rondloopt. Hij heeft op foto’s de wurgsporen rond de hals gezien. In het geruchtencircuit wordt verteld dat Alfred al eerder is veroordeeld voor verkrachting, maar de politie geeft daar verder geen informatie over.
Het vijfhonderd inwoners tellende dorpje Luttelgeest is intussen in diepe rouw. Elly Verhage was zeer actief in het plaatselijk verenigingsleven, in de kerk, op sportgebied en ze was lid van de muziekvereniging. De sportvereniging gelastte op de zaterdag na de begrafenis alle sportwedstrijden af.
In oktober 1993 is de rechtszitting, die wordt bijgewoond door vele vrienden, vriendinnen en dorpsgenoten van Elly. President van de rechtbank is mr. R. Weenink. Op vriendelijke toon ondervraagt hij de verdachte Alfred van der H., die goed Nederlands spreekt, zij het met een zwaar Duits accent. In de zaal zitten, enigszins afgeschermd, ook de ouders van Elly.
Rechter: Begrijpt u hoe het gekomen is?
Alfred: Nee, dat begrijp ik helemaal niet.
Rechter: In het begin hebt u bij de politie ontkend, later zijn de verklaringen bijgesteld. Blijft u erbij dat u naar huis bent gegaan met het vooropgezette doel Elly te verkrachten?
Alfred: Het is voor mij gezegd geworden dat ik haar neuken wilde…
Afred was een relatie begonnen met een nieuwe vriendin, maar met de vorige was het nog niet goed afgewikkeld. Die nacht was hij alleen thuis. Hij dronk driekwart fles Martini, toen ging hij stappen. In The Bottom heeft hij nog flink wat bier gedronken.
Rechter: Onder invloed van alcohol hebt u eerder vrouwen verkracht. Drank heeft bij u aanleiding gegeven tot hele nare dingen.
Aan de bar legt hij contact met Elly. Zij is in The Bottom na een feestavond van school, samen met een aantal vrienden en vriendinnen. Ze moet met de bus naar Marknesse, haar moeder zal haar daar ophalen. Alfred zegt dat hij haar wel naar huis wil brengen, maar dat is hij helemaal niet van plan: hij heeft helemaal geen auto. Om half elf belt Elly haar moeder om te zeggen dat ze wordt thuisgebracht, ‘ik kom eraan.’
Rechter: Bij de politie hebt u gezegd dat u haar weloverwogen iets voorspiegelde omdat u haar wilde verkrachten.
Alfred: Nee.
Rechter: Dat u seksueel contact wilde.
Alfred: Ja, maar niet verkrachten.
Rechter: Goedschiks?
Alfred: Ja.
Rechter: U hebt ook gezegd: seksueel contact tussen Elly en mij, als daarover doorgepraat wordt, denkt iedereen: o, Van der H., ex zedendelinquent. Daar komen allemaal problemen van. U begreep dat het verdacht zou zijn. Was u zich niet bewust van de extra risico’s, dat u seksueel contact wilde met Elly, dat dat riskant was? Ontkent u dat u van plan was…
Alfred: Ik heb geen plan gehad in The Bottom te gaan zitten om een meisje te versieren en te verkrachten.
Rechter: U hebt verklaard: Tijdens het gesprek dat ik in The Bottom met Elly voerde over discriminatie, kreeg ik de gedachte om haar mee te nemen. Het was niet mijn bedoeling haar te versieren, maar om te neuken. Dat ik gezegd heb dat ik haar met de auto thuis zou brengen, was alleen om haar mee te lokken naar mijn woning.
Bij zijn huis lokt hij Elly mee naar binnen, met de smoes dat de autosleutels daar liggen. Ze gaan binnen wat drinbken, Elly heeft niets in de gaten.
Rechter: Bij de politie hebt u verklaard: Ik ben opgestaan, op haar schoot gaan zitten, ik heb haar strak in de ogen gekeken, haar mond dichtgeknepen en gezegd: “Ik wil met je neuken, je zult doen wat ik wil.” Klopt dat?
Alfred: Ja.
Rechter: Elly schrok heel erg, ze vertrouwde u, ze kón denken dat alles wat er tot dan toe was gebeurd, heel gewoon was. Ze werd bang, dat hebt u gemerkt, u hebt haar volle angst gezien.
Hij verkracht haar, ze hebben langdurig seks, daarna gaan ze slapen. Om half vijf schrikt Elly wakker. Hij realiseert zich dat ze aangifte tegen hem zou kunnen doen en besluit haar te vermoorden. Hij legt haar lichaam in het schuurtje. Als de volgende dag zijn vriendin met de auto terug is, begraaft hij Elly provisorisch bij een sportcomplex, waar haar lichaam al snel wordt gevonden. De politie is hem al snel op het spoor.
Alfred was in Duitsland al tot tweeëneenhalf jaar gevangenisstraf veroordeeld, in Nederland tot drie jaar. Voor verkrachtingen. Hij had ‘een moeilijke jeugd’. Voelde zich een ongewenst kind, kreeg weinig moederliefde, dat zou de oorzaak zijn dat hij niet normaal met vrouwen kon omgaan. Zijn moeder had hem verstoten, hij groeide op in tehuizen. Alfred: “Vader was er nooit. Als er problemen met moeder waren, ging hij naar buiten, in de auto zitten, of naar andere vrouwen.”
Het psychiatrisch rapport raadt een sterk beveiligde setting aan, een sterk beveiligd regiem. Men acht de kans op herhaling groot: hij moet echt lange tijd binnen de poort blijven.
Volgens de officier van justitie is er sprake van moord, van voorbedachte rade: “Hij heeft bedacht dat hij haar niet kon laten gaan. Als ik het geheel overzie, zeg ik: er was wel sprake van kalm beraad en rustig overleg. Dat kan best bij iemand die zelf in een opgewonden toestand verkeert.”
In zijn slotwoord, in 1994, zegt Alfred: “Het is niet meer goed te maken, niet goed te praten. Ik weet dat ik een heel lange tijd in de gevangenis moet. Ik hoop dat de straf zin heeft. Wat gebeurd is, spijt me, dat kan ik niet meer goedmaken. Ik hoop dat het nooit meer gebeurt.”
Twintig jaar later, in december 2015, bij de rechtbank in Lelystad, gaat het om de verlenging van de tbs met twee jaar. Dan zegt hij: “Naar omstandigheden gaat het goed. Ik ben sinds vijf à zes weken op onbegeleid verlof. We doen alles stap voor stap, maar het tempo kan iets sneller.” Het komende half jaar gaat hij door met onbegeleid verlof, daarna kan hij wellicht in een appartement bij de kliniek wonen. Volgens zijn advocaat is verlenging van één jaar genoeg. “Hij is pas delictgevaarlijk volgens het Pieter Baan Centrum als hij een relatie krijgt of resocialiseert. Hij zit volgens hen al jarenlang klinisch tegen het plafond. De beste leerschool is naar buiten.”
Op 22 december 2015 is de tbs van Alfred met twee jaar verlengd.