Op Tweede Paasdag 24 april 2000 wordt het lichaam van de zestienjarige Ankie Blommaert uit Lelystad gevonden in een sloot. Een maand eerder, op vrijdag 24 maart, was ze niet thuisgekomen. Haar zestienjarige kennis Henk van der V. wordt aangehouden als verdachte en veroordeeld tot jeugd-tbs. Op 9 december 2016 is Henk vrij en verkracht hij in Limburg een 21-jarige vrouw. Pas na de gruwelijke moord op Anne Faber door tbs’er Michael P. komt dit slachtoffer met haar verhaal naar buiten. De politie en de kliniek hadden hen verzocht de zaak stil te houden. Erger nog: in eerste instantie geloofde de politie het verhaal niet en moest het slachtoffer een schofterig verhoor doorstaan.
De Rooyse Wissel is een tbs-kliniek in het dorpje Oostrum bij Venray, in Noord-Limburg. De forensisch-psychiatrische kliniek kwam de afgelopen jaren een paar keer lelijk in het nieuws. In mei 2018 toen een medewerkster door een patiënt werd aangerand en mishandeld in het dagactiviteitencentrum. Volgens een woordvoerster van de kliniek was het “een ingrijpend incident waar men enorm van geschrokken is.” Mededelingen over de leeftijd van de patiënt werden niet gedaan.
In oktober 2016 werd er ook een medewerkster ernstig mishandeld en aangerand door een tbs-patiënt, eveneens in het dagactiviteitencentrum. Naar aanleiding van die gebeurtenis nam de kliniek extra veiligheidsmaatregelen. De tbs-patiënt die zich in 2016 aan een medewerkster vergreep, werd veroordeeld tot vier jaar cel. Er liep nog een voorwaardelijke straf voor een eerdere aanranding van een tbs-medewerkster elders in het land.
Daar is verder niet veel meer van vernomen. Wie dit waren, hoe het de slachtoffers verder is vergaan. De kliniek houdt deze dingen graag onder de pet. Dat blijkt ook als in augustus 2018 een slachtoffer van een verkrachting uit 2016 samen met haar ouders een interview geeft aan de Volkskranten ze vertellen dat ze het eigenlijk geheim hadden moeten houden. De politie en de kliniek hebben er alles aan gedaan om de privacy van de moordenaar en verkrachter, Henk van der V. uit Lelystad, te waarborgen en als het aan de politie had gelegen, had het slachtoffer nooit aangifte gedaan.
Uitkleden
Slachtoffer van de verkrachting is de 21-jarige Susanne. Haar vader had drie jaar lang in de Rooyse Wissel gewerkt als projectmedewerker. Ze wonen er drie kilometer vandaan. Op 9 december 2016 fietst ze van haar werk – een bijbaantje in Venray – naar huis als er onder een viaduct een man naast haar komt fietsen en zegt: “Dit is een overval.”
Vader Rob had zijn gezin gewaarschuwd: hij had dossiers ingevoerd en van tbs’ers en zag wat ze allemaal op hun kerfstok hadden: moorden, verkrachtingen. Hij lag er nachten wakker van. De bewoners moeten op den duur weer de maatschappij in. Dat begint met begeleid verlof, in een latere fase onbegeleid. In eerste instantie meestal in de omgeving van de kliniek.
De man zegt dat hij een mes heeft en dwingt Susanne mee te gaan naar een bedrijventerrein. Ze moet haar fietslamp uitdoen, en haar kleren. Hij praat rustig. Hij prikt met iets scherps in haar rug. Zijn handen omklemmen haar keel. Ze voelt dat ze dit alleen zal overleven als ze doet wat hij zegt. Ze krabt over zijn arm: voor dna-materiaal. Als er voorbijgangers langskomen, drukt hij haar tegen zich aan: “Even doen alsof we bij elkaar horen.” Uit het zicht van de grote weg verkracht hij haar. Als ze haar mond niet houdt, “dan schiet ik een kogel door je kop.”
Verhoor
Susanne vertelt het meteen aan haar ouders. Vertelt over de telefoon die afging tijdens de verkrachting: een ouder model zwart toestel, geen smartphone. Als haar vader dat hoort, weet hij het bijna zeker: een tbs’er met een afdelingstelefoon. Ze kan pas vijf dagen later officieel aangifte doen. Twee zedenrechercheurs verhoren haar, maar ze geloven haar niet. Het verhoor duurt zesenhalf uur, Susanne wordt zwaar onder druk gezet. “Als dingen anders zijn gebeurd dan dat je nu vertelt, dan kun je het nu beter zeggen,” zegt de rechercheur. “Als blijkt dat iets niet klopt in je verhaal, dan ben ik bang dat dat echt consequenties heeft voor jou, maar ook voor het onderzoek.”
Suzanne had verteld dat de man zijn geslachtsdeel met zijn rechterhand vasthield, later twijfelt ze daaraan. Een rechercheur zegt: “Soms is dit ook een schreeuw om aandacht, of dat er geestelijk iets aan de hand is. Of dat er andere dingen zijn gebeurd.”
Even later: “Wat voor ervaring heb je met pijpen? Je zegt dat de penis slap was, maar je gaat toch kokhalzen. Doe eens voor? Hoe kokhals je dan?”
De rechercheurs blijven maar vragen of ze haar aangifte wil doorzetten. Huilend zegt Susanne dat ze dat wil. Ze durft nauwelijks meer over straat omdat ze bang is dat hij nog rondloopt. Volledig overstuur komt ze uit het verhoor.
Match
Er zijn sporen van sperma op en in Susannes lichaam aangetroffen. Op 10 maart 2017 krijgt vader Rob een telefoontje van de politie: er is een dna-match met een tbs’er. Uit de Rooyse Wissel. De politie wil verder niks zeggen, vanwege de privacy van de verdachte, en vraagt hen stil te houden dat het om een tbs’er gaat. Later vinden ze via het dossier dat het gaat om Henk van der V., die op dat moment al zeventien jaar in de tbs zit, voor de moord op Ankie Blommaert (16). Hij werd in 2000 veroordeeld tot jeugd-tbs. In 2005 werd hij opnieuw veroordeeld, voor een poging tot moord op een mede-tbs’er. En opnieuw kreeg hij tbs.
Susanne en haar familie zwijgen, omdat de politie hun dit vraagt. De kliniek nodigt hen uit voor een gesprek, maar de politie zegt vooraf dat ze geen vragen mochten stellen en dat Susanne niet mee mag. Dat weigeren ze. Pas drie maanden later maakt de Rooyse Wissel bekend dat er een tbs’er is opgepakt die wordt verdacht van ‘een zedenmisdrijf’. Het bericht komt pas als blijkt dat een regionale krant die week een artikel aan de zaak zal wijden.
In juli 2018 staat Henk terecht. “Hij kijkt ongeïnteresseerd. Zojuist heeft hij de rechter via zijn advocaat verteld dat Susanne er zelf om vroeg. Dat ze dit allemaal zelf wilde.” Hij wordt veroordeeld tot drie jaar cel en tbs voor de verkrachting en bedreiging van Susanne. Daarnaast moet hij een flinke schadevergoeding betalen. Susanne heeft PTSS opgelopen en staat onder behandeling van een psycholoog.
Op de foto boven: in maart 2018 was Beau van Erven Dorens in de Rooyse Wissel: Five Days Inside, voor RTL. Volgens hem ‘de engste’ uit de serie. Waarom de titel engelstalig was, is niet bekend. Misschien omdat er meer buitenlanders dan Nederlanders in die instellingen vertoeven?
DE MOORD OP ANKIE BLOMMAERT
Op vrijdagavond 24 maart 2000 komt Ankie Blommaert (16) uit Lelystad niet thuis na een ritje achter op de scooter van een vriend. Op zaterdagavond registreert de politie haar landelijk als vermist en – gezien de omstandigheden waaronder ze verdwenen – zet de politie al snel een onderzoeksteam van tien personen op de zaak. Ankie heeft een tenger postuur en rossig-blond haar, ze droeg een zwart bomberjack en zwarte schoenen met plateauzolen.
Een maand later, op Tweede Paasdag 24 april, wordt haar stoffelijk overschot gevonden in een sloot langs de Torenvalkweg, bij de Oostvaardersplassen, een paar kilometer buiten Lelystad. Zij is met geweld om het leven gebracht; het is niet meer na te gaan of ze seksueel is misbruikt. Kort na de vondst wordt Henk van der V. (16) opgepakt. Ankie had bij hem achterop de bromscooter gezeten. Henk ontkent en zal dat altijd blijven doen. Hij kende Ankie goed, hij houdt vol dat hij haar in de buurt van haar ouderlijk huis heeft afgezet.
Wurgpoging
Tijdens het proces wordt er zes jaar celstraf tegen hen geëist. Wegens doodslag. Volgens de officier van justitie vormen kleine puzzelstukjes samen het overtuigend bewijs. Het gaat om leugenachtige en inconsequente verklaringen, een vermeende eerdere wurgpoging, vreemde dreigbriefjes die bij hem thuis in de prullenbak zijn gevonden en een voetafdruk. In december wordt hij door de rechtbank veroordeeld tot twee jaar jeugddetentie en tbs. In hoger beroep blijft dat zo. In september 2005 wordt de dan 21-jarige Henk veroordeeld tot één jaar cel en tbs voor poging tot moord op een mede tbs’er. Wanneer de behandelaars en de rechters het vertrouwd vinden hem met proefverlof te laten gaan, is niet bekend, hierover worden geen mededelingen gedaan. Feit is dat hij zich in 2016 vrij kan bewegen in de omgeving van de kliniek.
Prikkels
In tbs-kliniek de Rooyse Wissel worden 172 mensen behandeld vanwege hun persoonlijkheids- of psychotische stoornissen. Door hen op verlof te laten gaan, moeten ze wennen aan de prikkels van de samenleving om te voorkomen dat ze opnieuw in de fout gaan. Vooral met zedenmisdadigers gaat dat vaak fout. Ze zien vaak kans hun behandelaars – van psychologen tot psychiaters en maatschappelijk werkers – een rad voor ogen te draaien. Als ze goed meewerken aan het programma, komt er op den duur een fase waarin de tbs niet meer met twee jaar, maar met één wordt verlengd.
De eerste proefverloven zijn begeleid. Winkelen met een beveiliger en een sociotherapeut, later alleen door één of meer sociotherapeuten. Als dat goed gaat, volgt er onbegeleid verlof. In het begin een paar uur, later tot maximaal zes overnachtingen. Een belangrijke voorwaarde is dat er een min of meer stabiele privésituatie is. Het is een pré als ‘de patiënt’ een relatie heeft. In veel gevallen lukt het mannen om vanuit de tbs-kliniek via correspondentie in contact te komen met een vrouw.
Vrachtwagenchauffeur
Er zijn enkele voorbeelden van tbs’ers die tijdens begeleid verlof de benen nemen. Afhankelijk van de ernst van hun delict en stoornis wordt er al dan niet meteen alarm geslagen. Wat vaker voorkomt is dat als de periode van onbegeleid verlof goed lijkt te verlopen, ze in deze fase opnieuw overgaan tot delicten. Dat geldt vooral voor zedendelinquenten die veroordeeld zijn voor verkrachting en moord. Ze kunnen hun ware aard lang verbergen, maar slaan uiteindelijk toch weer toe. De beruchte Belgische seriemoordenaar Michel Stockx, die in Nederland twee Duitse jongens vermoordde en Jessica Laven uit Hoorn, valt in deze categorie. De vrachtwagenchauffeur was eerder veroordeeld voor seksueel misbruik van jonge kinderen. Dat ging zonder fysiek geweld: Stockx was een ‘echte pedo’ die zich seksueel alleen aangetrokken voelde tot kinderen. Nadat hij jarenlang in een tbs-kliniek had gezeten en was behandeld, ging hij tijdens proefverlof in de fout. Terwijl op het oog alles goed ging: hij had vast werk als chauffeur en een vaste relatie met een vrouw in Assen. Zonder dat iemand ook maar enigszins in de gaten had dat zijn ware aard weer naar boven was gekomen, vermoordde hij slachtoffers en dumpte hun lichamen aan de kant van de weg. Naar eigen zeggen was dat om herkenning te voorkomen: hij wilde nooit meer naar een tbs-kliniek.
Anne Faber
Michael P., de moordenaar van Anne Faber, sloeg net als Henk van der V. toe in de directe omgeving van de kliniek, in zijn geval in Den Dolder. In september 2017 dwong hij Anne Faber van haar fiets. Michael was eerder veroordeeld voor de gruwelijke en gewelddadige verkrachting van twee jonge meisjes. Deskundigen en rechters schatten de alarmerende signalen en de grote kans op herhaling totaal fout in, waardoor Michael al snel op vrije voeten kwam. Hij zal waarschijnlijk nooit meer vrijkomen: hij is veroordeeld tot een gevangenisstraf van 28 jaar plus tbs. Of Henk van der V. de rest van zijn leven in een kliniek door zal brengen is niet duidelijk, maar gezien zijn verleden is de kans dat hij op korte termijn opnieuw met onbegeleid proefverlof zal gaan, niet al te groot.
Tros Vermist hield een flyeractie voor Ankie Blommaert, maar toen was ze al vermoord