Dit is het tweede deel van het verslag van de eerste zittingsdag in de bunker. Het vorige (zie hier) eindigde als volgt:
Rechter: Grifhorst, u noemde hem al, overleden in april 2014, ook geliquideerd?
Holleeder: Nee hoor.
Rechter: Dat is dan één lichtpunt.
Rechter: Grifhorst leerde aan de Costa del Sol Endstra kennen. Het ging over het massaal overnemen van Zweedse vastgoedportefeuilles.
Holleeder: Met name klopten ze de huur op en dan deden ze zoveel keer de huur, maar dat was niet de werkelijke huur.
(vervolg)
Rechter: Officier van justitie Fred Teeven, die heeft u en Van Hout vanaf 1995 vervolgd voor drugshandel en witwassen, hij zag in Grifhorst een medeverdachte en dacht dat het Heineken-geld was ondergebracht in bezittingen op de Wallen en de Alkmaarse Achterdam. Kort voordat hij in 2006 werd doodgeschoten vertelde Thomas van der Bijl dat het losgeld naar de Bouwvakker was gegaan. “In een park in Parijs stond een boom met een M, daar heb ik twee nachten liggen graven,” zegt Thomas, “toen heb ik het gevonden. Het zat in plastic tassen, het was 5 à 6 miljoen gulden, dat heb ik ingewisseld bij het GWK en aan de Bouwvakker gegeven.”
Holleeder: Dat klopt niet. Het is heel simpel. We werden gevolgd. We hebben ons geld op de Lage Vuursche begraven, dat gaat natuurlijk niet mee de grens over. Ik heb het later opgegraven en meegegeven. Als Thomas het had opgegraven had ik het wel gezegd, het gaat erom wat ermee gebeurd is. Ik heb het zelf opgegraven. Ik heb het opgehaald. Ik ben van vliegveld Charles de Gaulle met iemand meegereden. Die naam heb ik niet genoemd, van de man die me heen en weer gereden heeft. Hij is overleden, gewoon op natuurlijke manier, hij heeft mij opgehaald en teruggebracht, ik zou de naam kunnen noemen.
Rechter: Als de breuk met Cor vrijwel volledig is, gaat u meer om met Mieremet en Klepper. Als Klepper dood is, u met Mieremet?
Holleeder: Tot 2002, het verhaal in De Telegraaf.
Rechter: De problemen tussen Cor en Sam Klepper en John Mieremet gingen om een mislukt drugstransport, Cor werd daar verantwoordelijk voor gehouden. Wat het nog erger maakte: Cor had hen beledigd in kledingzaak König in PC Hooftstraat, nadat ze hem hadden aangesproken op dat mislukte transport. Cor had John schele genoemd, in die tijd durfde niemand dat, zei u.
Holleeder: Klopt
Rechter: U kende Sam en John van vroeger. De Allesweter vertelde hoe gewelddadig ze waren. Ze wilden u samen pakken, hij adviseerde u niet meer samen met Cor in één auto te gaan. Cor nam dit niet serieus, u wel.
Holleeder: Cor nam het wel serieus, maar hij was geen man van discipline. Toen dit speelde, vlak voor het gebeurde in de Deurloostraat, woonde Cor nog in Amstelveen, maar hij woonde natuurlijk wel al apart ergens. Maar hij kan het dan niet volhouden en dan gaat-ie er langs en dat gebeurt het. We wisten wat er stond te gebeuren.
Rechter: “We mochten het tegen niemand zeggen, maar de volgende dag werd ik er op de sportschool al op aangesproken. Het verhaal dat er wraak genomen zou worden.”
Holleeder: Ik had tegen Cor gezegd dat hij het tegen niemand mocht zeggen, maar de volgende dag op de sportschool zei Hennie Smit: “Geldt dat voor mij ook?” Ik zei: “Ik weet niet waar je ’t over hebt.” “Dat ze ons dood gaan schieten.” Toen hebben we wel ruzie gekregen.
Rechter: U had Sonja gewaarschuwd: niet in de auto met Cor, zeker niet met kinderen.
Holleeder: Klopt
Rechter: Dan zegt u: “De Allesweter vroeg of ik weer langs wilde komen. Sam had besloten om Cor alleen te pakken. Toen ik het Cor vertelde geloofde hij het niet. Ik heb tegen Sonja gezegd: je moet nog meer opletten.” De Allesweter, die naam is al een paar keer gevallen.
Holleeder: Die naam is mij in Kolbak ook gevraagd, maar die man heeft me geholpen, die naam ga ik niet noemen, ik ga die man niet in problemen brengen.
Rechter: ’t Is een bijzondere figuur. Hij lijkt wel een soort priester, bij wie mensen hun verhaal doen. En als jij dan dit of dat doet, dan komt het wel goed.
Holleeder: U moet het zo zien dat als Cor niet eigenwijs was geweest, dan had er niks hoeven gebeuren in de Deurloostraat. Ik ben die man daar erkentelijk voor. Ik ga die man niet noemen. Het is géén priester.
Rechter: Het is iemand die van de hoed en de rand weet, een vertrouwensman, hij bemiddelt, geeft adviezen. Er zijn wel wat namen gevallen. Er zijn verklaringen van getuigen, het is die of die. Mink Kok is genoemd.
Holleeder: Mink Kok is het niet.
Rechter: Na de aanslag in de Deurloostraat bezoekt u Cor in het ziekenhuis. Dan zegt hij: “Het is niet te geloven, Neus, toch die twee leipies.” U zegt: “Ik heb het huis niet aangewezen. Veel mensen wisten waar hij woonde. Eem goede vriend van Mieremet woonde achter Cor.” In de Kolbakzaak (de afpersing van Endstra, waar Holleeder voor is veroordeld) gaat het over het Wildschutgesprek (café Wildschut, in Amsterdam). Dat is de bemiddeling waar we het over hadden. U hield Klepper en Mieremet aan de zijkant. U hoorde van Endstra dat hij geld had aangenomen van hen.
Holleeder: U haalt alles door elkaar. Dat gesprek bij Wildschut had niks met geld van Endstra te maken. Ik wist van De Allesweter dat er betaald moest worden en ik heb om bemiddeling gevraagd van Mink om zeker te weten dat als ik dat miljoen zou hebben betaald, dat het dan ook over zou zijn. Dat Endstra geld aangepakt heeft van allerlei mensen is een ander verhaal.
Rechter: Die 1 miljoen: dat ging erover dat er een drugstransport was geript en als er 1 miljoen werd betaald was dat uit de wereld.
Holleeder: Er werd gezegd: of het wordt een bloedbad of er wordt een miljoen betaald. Gezien dat je had te maken met Klepper en Mieremet, was het echt een bloedbad geworden. Ik heb ervoor gekozen dat miljoen te betalen, voor Sonja, de kinderen, mijn familie en Robbie (Grifhorst). Daarnaast hadden we alle bezit op straat staan, voor mij was het simpel opgelost door het miljoen te betalen, het was mijn manier om het op te lossen.
Rechter: In 1997 hoorde u van Endstra dat hij geld had aangenomen van hen, ze hadden ook een bijnaam: Spic en Span. U zei: “Endstra vroeg mij als spreekbuis te fungeren, hij wilde liever niet met hen op kantoor worden gezien. Mink had me nog gewaarschuwd dat Endstra geen geld van hen moest aannemen. Ik heb Mink later opgezocht om te vertellen dat ik het niet had kunnen tegenhouden. Ik heb meerdere keren gezien dat Endstra geld aannam van Klepper en Mieremet.” U wilde geen criminele activiteiten meer. U sloot uw ogen daarvoor. U zegt: “Ik deed het niet om wit te wassen, maar om Wim te helpen. Ze hebben mij gebruikt als ingang tot Endstra. Zo was ik nuttig, dus veilig.”
Holleeder: Ja, zo is dat.
Rechter: U zegt: “Grifhorst kende Endstra. Toen we bezig waren met investeren, kwamen we bij Endstra. Dat is die acht miljoen zwart.” Zegt u dan. Dat geld was toch witgewassen?
Holleeder: Wij hebben ons geld afgegeven aan Grifhorst. Hij stond niet in Nederland ingeschreven. Voor hem was wit geld hetzelfde als zwart geld. Alle bedrijven stonden op zijn naam. Dat geld is contant gemaakt en contant verdeeld. Als we geen verdeling hadden gehad, was het wit gebleven, maar dan stond het op Robbie zijn naam.
Rechter: Over de boete van 1 miljoen na het drugstransport zegt u: “Ik wist dat het probleem met Sam en John moest worden opgelost.” U wilde eerst wachten wat Sam en John zouden zeggen. U bent met zijn allen naar Frankrijk gegaan. U zegt: “Ik wilde het zonder geweld doen. Al ons geld was in panden en bedrijven gestoken, ik heb advies aan De Allesweter gevraagd. Thomas beheerde de Achterdam. Op advies van Cor ben ik ook met Stanley Hillis gaan praten. Thomas ging met mij mee, hij bleef tijdens het gesprek in de auto zitten. Hillis wilde niet met Sam en John praten omdat hij hen ook zat was. De Allesweter vertelde toen over de 1 miljoen voor Sam en John. Grifhorst wilde het met z’n drieën betalen. Grifhorst was ook bang dat er iets met de panden en bedrijven zou gebeuren.” Wat voor bedrijven?
Holleeder: De gokhallen, bijvoorbeeld. Ze konden de boel in de fik steken, of een wapen leegschieten, dan ga je ook dicht.
Rechter: Of een handgranaat.
Rechter: De Allesweter zou garant staan. Ook hier weer die onbekende machtige persoon. Mink Kok had ook een garantie gegeven. U zegt: “Rob betaalde tweederde, ook voor Cor, ik één derde. Dat had ik contant.” Waar kwam dat zo gauw vandaan?
Holleeder: Dat had ik gewoon liggen, we verdienden wel geld, natuurlijk.
Rechter: “Ik heb betaald om leven van Cor te redden en onze bezittingen veilig te stellen. Ik ben daarna met Thomas naar Cor in Frankrijk gegaan. Ik heb het aan Cor verteld, die was boos, hij wilde niet betalen.” U moest teruggaan en zeggen dat hij Sam en John met lood zou betalen. U zegt: “Ik heb wat bijbetaald, Rob en ik hebben het opgelost.”
Rechter: Waarom was het zo principieel voor Cor?
Holleeder: Dat was Cor, hè? ’t Is niet alleen principieel, het was ook egoïstisch van Cor, er hadden ook anderen mee te maken die gevaar lopen. Er was echt geen keuze om het anders op te lossen. Je kunt wel in het buitenland gaan zitten, maar ik heb bewust direct betaald, ’t is maar geld, klaar is kees. Als hij niet had gezegd: “Ik heb niet betaald,” was er niks aan de hand geweest. Hij wil Don Vito zijn en is dat zelf gaan schreeuwen, ik heb het niet tegen hun gezegd.
Rechter: Wist u iets van die rippartij?
Holleeder: Nee, daar had ik geen zicht op.
Rechter: U heeft een miljoen neergelegd zonder te weten of ze enig verhaal hadden?
Holleeder: Cor zei: “Het is niet waar.” Dan nog was de keus: 1 miljoen betalen, of een bloedbad. Als mensen als Mieremet die dingen uitspreken, is er geen weg terug.
Rechter: U zegt: “Thomas en ik zijn direct weer weggegaan, Cor heeft overal rondverteld dat hij niet had meebetaald.”
Holleeder: Hij heeft het wel gezegd waar hij kwam, het kwam wel bij hun terecht.
Rechter: Grifhorst wilde met alles stoppen, hij was bang dat de problemen niet waren opgelost, daarom is in 1996 alles verdeeld.
Holleeder: Robbie zei: “Ik ben er echt klaar mee. Robbie heeft ook geen leuke tijd met Cor gehad. Cor heeft hem lopen treiteren: “Je hebt gestolen. Je hebt een boot gekocht.” Cor was een moeilijke man, voor Robbie was dit de druppel: nou stop ik ermee.
Rechter: Over die verdeling zegt u: “Grifhorst verkocht Casa Rosso, de Bananenbar en het seksmuseum aan Charles Geerts; de gokhallen en seksclub Satyricon aan Endstra. De Achterdam ging naar Cor; Grifhorst nam de bezittingen in Spanje, ik wilde alleen geld hebben. Er gingen enkele maanden overheen, het was ingewikkeld omdat Grifhorst niet wist dat ik meedeed in de Wallen. Dat moest in twee fasen.” U heeft 11,5 miljoen gulden gekregen
Holleeder: Voordat mensen het verkeerd begrijpen. Edith de Vries, waar het van gekocht werd, net als Charles Geerts die het gekocht heeft, wisten niet dat wij meededen, ze wisten niet dat het van het losgeld was. Edith alles geprobeerd na te gaan of het van Heinekengeld was. Niemand heeft dat kunnen natrekken. Endstra wist het natuurlijk wel.
Rechter: U zegt: “De Allesweter zei dat het voor mijn veiligheid goed was als ik af en toe een kop koffie met Sam en John ging drinken. Aan de andere kant had Hillis juist gezegd geen afspraken met deze mannen te maken. Cor wilde geen contact. Hij wilde nog steeds met lood betalen. Ik ben af en toe met Sam en John gaan koffie drinken en een broodje eten.” Wat deed u dan?
Holleeder: Koffie drinken en een broodje eten.
Rechter: Waar praat je dan over?
Holleeder: “Hoe is het?” Dat breidt zich dan uit.
Rechter: U was geen dikke vrienden.
Holleeder: Natuurlijk niet.
Rechter: Het was een beetje om de temperatuur van het water te voelen?
Holleeder: Ik had het miljoen betaald, Cor bleef schreeuwen dat hij met lood wilde betalen. Ik wilde wel dichtbij blijven om te voorkomen dat we weer in dezelfde situatie terecht zouden komen.
Rechter: U vertrouwde dat ook?
Holleeder: Zeker niet. De mensen noemden mij een overloper, maar ik moest in het begin wel bij hun voor in de auto zitten.
Rechter: Dat is een oude wijsheid: je vijanden dicht aan je borst. “Cor zag het als verraad. We vonden het allebei moeilijk. Cor en ik waren altijd samen opgetrokken, vanaf dat moment kwam daar een eind aan. Andere mensen vonden mij een overloper. Doordat ik met hun omging heb ik Cor een aantal keren kunnen waarschuwen.” Dat verbaast mij: Sam en John wisten toch dat u met Cor omging?
Holleeder: Nee, dat wisten ze niet, ze dachten dat wij ruzie hadden. Als ik Cor zag was het vaak bij het Zilverzand. Klepper en Mieremet zaten in het weekend vaak in België en dan kwamen ze maandagmiddag pas terug.
Rechter: U zegt: “Ik sprak met Cor af, dan gingen we een rondje lopen in het Amsterdamse Bos.”
Holleeder: Dat is bij Zilverzand. Maar ik heb ook weleens met hem afgesproken in een café.
Rechter: “Cor werd dronken, dan zei hij tegen anderen vervelende dingen over mij, dat hoorde ik dan weer van Sonja.”
Holleeder: Ja. En van Astrid, hè?
Rechter: U zegt: “Ik heb na de verdeling 11,5 miljoen gekregen en daarvan heb ik acht miljoen bij Endstra geïnvesteerd. De rest heb ik cash bewaard. Ik had met Endstra contact gezocht in 1996 om bij hem te investeren. Ik kende Endstra via Grifhorst. Ik heb niet eerder geld voor Sonja geïnvesteerd.”
Holleeder: Zeker niet. Daarvóór investeerden we alleen bij onszelf. Als alles gewoon was gebleven, dan hadden we alles nog zelf gehad.
Rechter: (haalt wat details aan uit het verificatieonderzoek; dat is het onderzoek naar deze door Holleeder afgelegde verklaring) Het huis van Sonja in de Deurloostraat was vanaf 1994 van Haiko Endstra. U investeerde bij Endstra, dat ging goed, u hebt Klepper en Mieremet met Endstra in contact gebracht, zij hebben geld belegd bij Endstra. Mieremet heeft vaak grote bedragen aan Endstra gegeven.
Holleeder: Ja.
Rechter: De aanslag op Sam Klepper, in oktober 2000. “Sam en John hadden ruzie met de groep Jocic. Sam en John hadden Magdi Barsoum en Jocic geript, ze moesten 10 miljoen betalen. Sam en John hebben zich toen laten oppakken met wapens.” Dat snap ik niet.
Holleeder: In Alkmaar, ze hadden zelf de politie gebeld omdat ze bang waren voor Jocic.
Rechter: Ze dachten: dan zitten we een tijdje opgesloten, dan zijn we veilig?
Holleeder: Ja.
Rechter: U zegt: “Dat was de reden dat John naar België is verhuisd. Sam wilde niet betalen, John wel. Sam is geliquideerd, daarna heeft John alsnog betaald. De betaling liep via Hillis. Ik zou met Hillis meegaan naar Parijs waar hij aan Jocic geld zou geven. Sonja kwam mij namens Cor waarschuwen dat ik niet moest gaan, omdat Jocic mij daar iets zou aandoen. Ik heb dat serieus genomen en ben niet gegaan.”
Holleeder: Klopt.
Rechter: De betalingen die Sandra aan Jocic heeft gedaan: Mieremet vond dat Sandra mee moest betalen. Ze heeft geld opgehaald uit haar bewaarplaats en toen ze later nog meer moest betalen heeft ze dat met Hillis in Liechtenstein opgehaald en Hillis heeft het geld aan de groep Jocic gegeven.
Holleeder: Dat heeft Hillis gezegd.
Rechter: U heeft daar niks van gehad.
Holleeder: Klopt.
Rechter: Over de tweede aanslag op Cor, in Buitenvelder, op 22 december 2000. “Wat Astrid en Sonja daarover vertellen is niet waar. Ik sprak Astrid tussen de eerste en de tweede aanslag vrijwel nooit. Het verhaal over die lamellen is onzin.” (Astrid vertelt dat als Cor thuis was, Sonja de lamellen half open moest doen als signaal voor een moordcommando).
Holleeder: Dat is de grootste onzin die er is. Cor woonde daar helemaal niet, hij kwam er incidenteel, dat besliste hij als hij dronken was. Als je de lamellen dan scheef moet zetten of God weet wat ze bedoelt dan zou je daar de hele dag langs moeten rijden, terwijl hij misschien één keer in de maand of twee maanden daar komt. Astrid ken het mooi vertellen, maar Astrid heeft vanaf 1995 tot 2003 steeds tegen mij gezegd: “Wim, je moet Cor voor zijn, want hij gaat jou en Sonja vermoorden.” Dat zei Cor ook wel, maar ik heb altijd gezegd: dat doet-ie niet, dat is onzin. Astrid zei na de dood van Sam Klepper en voor de aanslag op Cor dat ze mij dringend moest spreken. Ze heeft geprobeerd me op te zetten tegen Cor, ze zei: “Hij haat je.” Ik zei: “Hij gaat me toch niet doodschieten omdat hij me haat?” Dat zei ze altijd: “Hij haat je, je moet hem vóór zijn. Ik heb twee dagen lopen hyperventileren over wat Cor zegt, ik wil aangifte tegen hem doen, hij is gek.” Die tap heb ik voor u.
Rechter: U zegt: “Ik moest vaak op mensen inpraten om te zeggen dat Cor dat niet echt ging doen.”
Holleeder: Ik zeg dat niet alleen, er zijn ook tapgesprekken van Sonja zelf, dan zal u zien dat ze dit zelf vertelt, dat is al in 1995.
Rechter: We spraken al even over Jocic. Een Serviër. Toen nog Joegoslaviër, die in Amsterdam de beruchte Joego-maffia leidde. De liquidatie van Sam Klepper en zijn problemen met Jocic: die hangen met elkaar samen.
Holleeder: Jocic is voor die moord aangehouden.
Rechter: “Sam en John hadden ruzie met de groep Jocic. Dat hadden ze mij verteld, ze hadden Jocic geript.”
Holleeder: Mijn advocaat kan duidelijk aantonen dat het daar over gaat. Dat is allemaal uitgezocht en aantoonbaar.
Rechter: “Sam moest bij Barsoum komen. John heeft Sam gebracht, toen heeft John mij opgehaald en toen zijn we samen Sam gaan halen. Sam zei in de auto dat hij niet wilde betalen.” Er is een verklaring van Sjors Kool (neef van Sam Klepper): “Mieremet begon Holleeder overal van te betichten: híj zit overal achter!” Als hem gevraagd wordt wanneer dat begon, zegt hij: “Na de dood van Sam Klepper en de aanslag op hemzelf.”
Holleeder: Dat is niet zo. Het is pas gaan rommelen bij Mieremet toen hij op de Keizersgracht is neergeschoten, in 2002. Daarvoor was er niks aan de hand. Ik had gewoon contact met Ria. Sam en John hadden allebei een fiscalist, Jan Guyt uit Volendam. Toen Sam dood was heeft Mieremet tegen Jan Guyt gezegd: “Ik wil niet dat Sandra nog bij jou komt.” Toen heeft Guyt gezegd: “Sam was eerst en ik laat Sandra niet vallen.” Jan Guyt heeft op papier gezet waar Sandra recht op had, maar toen werd Mieremet neergeschoten. Een tijdje later zei Jan Guyt tegen Sandra: “Hij moet toch weten hoe het zit, hij ligt zelf ook te rekenen in zijn bed, hij moet er toch rekening mee houden, je kan hem dat papier geven.” Ik heb met Sandra dat papier van Jan Guyt aan Ria (Eelzak, de vriendin van Mieremet) gegeven, bij De Lucht. Vanaf dat moment dacht Mieremet dat ik erachter zat. Toen hij uit het ziekenhuis kwam hebben we een keer afgesproken bij de grens, hij wilde mij spreken, Ria was erbij, kwam hij met dat papiertje en zei hij: zit jij er soms achter?
Rechter: De aanslag op Mieremet was op 26 februari 2002, na een afspraak met advocaat Hingst; hij wordt beschoten, geraakt, komt te vallen. Mieremet dacht dat u erachter zat. Hij zegt tegen de politie: “Holleeder is het brein achter een groot aantal afrekeningen en liquidaties in Nederland.”
Holleeder: Dat zegt hij niet tegen de politie, dat zegt hij in De Telegraaf. Vlak nadat hij was neergeschoten kreeg hij de fiscus op zijn dak, die wilde een gigantisch bedrag van hem hebben. Hij is naar mr. Plooij (officier van justitie Koos Plooij) gegaan om een deal te sluiten. Toen dat niet doorging, heeft hij John van den Heuvel gebruikt om Endstra aan te vallen in de media. In werkelijkheid heeft Mieremet tegen iedereen verteld dat Dino, Hillis en ik erachter zaten. Met name Hillis. In de verwarmingsbuizen van zijn huis in België is het adres van Hillis nog aangetroffen. Mieremet wilde mij en Hillis vermoorden. In de krant zegt hij dat Endstra en ik erachter zaten, dat ik Endstra ook onder druk wilde zetten om te betalen.
Rechter: Het beeld dat zich aan mij opdringt van dat conglomeraat van vastgoedhandelaren is dat het een ongelooflijke slangenkuil was van mensen die elkaar licht niet in de ogen gunden.
Holleeder: Dat is niet echt waar.
Rechter: Sjors Kool, neef van Sam Klepper, vertelt in een verklaring dat Cees (Houtman) een boete had gekregen omdat hij pandjes wilde kopen met Peter Petersen, in dat afpersingsverhaal in Kolbak, waar u voor bent veroordeeld. Hij zegt: “John had mij verteld dat Cees een boete kreeg omdat hij panden had gekocht in de Scheldestraat en dat die panden van Holleeder waren. Dat hij die niet kon kopen, want dat was het pakket van Endstra. Holeeder gaf daar geen toestemming voor, Cees wilde dat toch doen en heeft daarvoor een boete gekregen.” Snapt u wat ik bedoel met slangenkuil?
Holleeder: Ja, ik ga ’t u uitleggen.
Rechter: Da’s mooi.
Holleeder: In de Kolbakzaak heb ik dat uitgelegd. Er was helemaal niks met een pand dat van Endstra was. Het pand dat Houtman had gekocht was niet van Endstra, dat was van Libra. Maar vlak voor de kerst, in december 2003, heeft Libra de hele BV Ganico gekocht. In juli 2004 haalt Endstra het onroerend goed uit Ganico en zet hij het in Libra. De discussie was: ik zei dat het al verkocht was, de rechtbank zei: nee. In 2004 was het er uitgehaald. Hun kennen denken dat het van Endstra was, maar dat is niet zo. Dat is inmiddels uitgezocht. Die hele discussie was niet nodig geweest. Teeven is niet altijd even eerlijk geweest, zacht uitgedrukt. Hij heeft bijvoorbeeld de verklaring van Peter Petersen niet volledig in het dossier gedaan. Die verklaring is recent door dit Openbaar Ministerie uitgewerkt. Wat de rechtbank toen niet van mij geloofde, dat had Peter Petersen zelf al gezegd. En dat staat er nu wel in. Als het toen wel was uitgewerkt, had ik die discussie niet gehad in Kolbak en was dat hele verhaal van de Scheldestraat er niet geweest. Want dat is er ook echt niet. De makelaars zijn inmiddels ook gehoord, u kunt het zo nakijken.
Rechter: Het is een complex verhaal. De indruk die ontstaat dat je het oog kon hebben…
Holleeder: Het verhaal was dat Houtman een pandje van Mieremet had gekocht, zodat Mieremet geld kreeg om hem te vermoorden. Mieremet had geld genoeg om te vermoorden en die panden waren van California Properties, daar had Ria aandelen in. Endstra had uit California Properties dat Ganico al verkocht, maar de rechtbank heeft de datum gezien dat Libra het uit Ganico haalt. Terwijl het daarvóór al verkocht was.
Rechter: Ik vraag mij steeds af waarom die mensen elkaar naar het leven staan. Een rippartij, niet betalen. Als het zo is dat Endstra het oog heeft op panden die verkocht moeten worden, dat iedereen daar dan met zijn poten vanaf moest blijven en als je daar dan toch op bood, dat je in problemen kwam?
Holleeder: Die vraag is ook beantwoord door de getuige van Ganica en Libra. Er was niet één Ganico, er waren heel veel Ganico’s. Er is heel veel van verkocht. Wat Cees daarover zegt is niet waar.
Rechter: Als getuige Kool zegt: Cees heeft een boete gekregen?
Holleeder: Dat heeft Mieremet gezegd. Er was een conflict tussen George van Kleef en Cees Houtman. Dat waren compagnons in het verleden, in drugs. Die hebben daar een discussie over gehad, meer niet. Het ging om een partij waarvan Cees had gezegd dat het gepakt was, wat niet zo bleek te zijn. Toen heeft hij aan mij gevraagd: als ik betaald heb, dat George niet nóg een keer aan mijn deur komt. Dat heb ik aan George gevraagd. Hij heeft gezegd: dan is het over. Later is Mieremet zich ermee gaan bemoeien. Dat zegt Sjors Kool ook: “Later begrepen we dat Holleeder er zelf achter zat.” Mieremet wilde mij de schuld geven.
Rechter: Sjors Kool kende wel het verhaal, maar niet de finesses, begrijp ik.
Holleeder: Sjors Kool kent het verhaal dat Mieremet aan iedereen heeft verteld.
Sander Janssen: Ganico is een rechtspersoon met een hele bak van twaalf BV’s met panden. Inmiddels is wel buiten discussie vastgesteld dat die panden door Endstra allang verkocht waren. Dat geld was al bij Endstra. Op het moment dat Houtman interesse toonde in dat ene appartementsrechtje – het was niet eens een pand – was dat een hele andere partij – Libra – die dat gekocht had zonder enige problemen.
Rechter: “Klepper werd gedood op 10 oktober 2000. De Amsterdamse kopstukken komen dan bij elkaar, ze willen weten uit welke hoek het komt. Holleeder en Mieremet komen tegenover elkaar te staan. Holleeder zou Mieremet hebben besodemieterd, de twee worden aartsvijanden, de twee zijn uit op het vermogen van Wim Endstra.”
Holleeder: Dat is Sjors Kool weer?
Rechter: Zou kunnen dat het van hem komt, ja.
Holleeder: Toen Klepper is doodgeschoten, heeft Norbert Stok contact opgenomen met Mieremet en die heeft hem verteld hoe het zat met Jocic. Toen kwam Mieremet bij mij. Mieremet heeft gezegd dat hij ging betalen.
Norbert Stok komt een beetje uit de lucht vallen, maar voor insiders is hij niet helemaal onbekend. Hij wordt omschreven als ‘een Amsterdamse zakenman’. Uit ‘TA’-gegevens van de recherche (tactische analyse?) is er ook het een en ander bekend over de heksenketel die ontstond na de moord op Klepper. Zo blijkt dat er meteen na de liquidatie in Den Haag een ontmoeting is geweest tussen Mieremet, Holleeder en Paja (de bekende Joegoslaaf die vaak wordt genoemd als het over de Amsterdamse penoze gaat, maar hij heeft een restaurant in Den Haag). Mieremet heeft verder contact met Etienne Urka, Norbert Stok, Sjors Kool en journalist Bas van Hout. Op 17 oktober is er ontmoeting tussen Urka en Mieremet, op 20 oktober tussen Holleeder en Paja.
Rechter: Er zijn één of twee topberaden geweest. Enkele dagen vóór de jaarwisseling van 2000 in het Hilton, over de aanslag op Van Essen. De organisator was Sam Klepper, die wordt gezien als de criminele baas. Van Dalen en Klepper kenden elkaar al langer. Sam Klepper waarschuwt Ton van Dalen: alles wat er met Endstra gebeurt… Wij hebben daar ook geld zitten. Dan hebben we met z’n allen niks meer. Laat mij nou gewoon bemiddelen.
Holleeder: Hij heeft voor zichzelf bemiddeld.
Rechter: U zegt dat Endstra u soms meenam als hij iets had verkocht, u probeerde zelf in die wereld te komen. “Uiteindelijk zagen we elkaar dagelijks, we werden vrienden. Hij stuurde me met boodschappen naar criminele investeerders. Voor de gezelligheid ging ik mee met besprekingen.” Voor wie was dat gezellig?
Holleeder: Voor mij.
Rechter: U was de grappige man die af en toe die de sfeer wat kon opleuken?
Holleeder: Ik vond het gezellig, hij vond het ook leuk, daar kom je wel verder mee.
Rechter: “Endstra hield mij mondeling op de hoogte. Hij heeft mij nooit uitbetaald. Hij moest een titel hebben om mij wit te betalen.” Dan denk ik: maak die man directeur van een van de bedrijven.
Holleeder: Dat gaat natuurlijk niet. Dat ik zolang gewacht heb met die titel heeft natuurlijk ook met mijn naam te maken. Hij moet iets in elkaar zetten waardoor hij wel geld over kan maken. Hij had Ria Eelzak bijvoorbeeld eigenaar laten worden van California Properties. Ik had geen haast.
Rechter: U weet niet hoeveel u op hem te vorderen had? .
Holleeder: Ik word al 60 in mei. Ik kom nog uit de tijd dat je elkaar een hand gaf en dan was het geregeld. Als er echt een contract moest komen, schreef je dat op een bierviltje. Met Robbie Grifhorst hebben we nooit wat op papier gezet. Ik ben ouder, zo ben ik dat gewend.
Rechter: De samenleving is sindsdien aanmerkelijk gejuridificeerd. Destijds werd het met een handshake geregeld. U zegt ook: “Endstra had nooit geld op zijn rekening, hij had alles geïnvesteerd. Ik zou in de toekomst legaal geld krijgen. Na het interview met Mieremet moest Endstra eerst hem betalen. Mieremet ging voor, anders kwamen er nog meer artikelen in De Telegraaf. Ik heb Endstra best vaak om mijn geld gevraagd. “Wim, ken ik ook wat krijgen dan?” Hij zei: “We gaan de rit samen uitzitten.” Ik heb gedacht dat het wel te redden was. Mieremet heeft dat spel gespeeld. In een paar weken tijd van ik van ‘beste vriend’ tot ‘een moordenaar en afperser’ geworden. De tapgesprekken in de zaak Buizerd zijn er niet meer.
Officier Tammes: Die tapgesprekken zijn er nooit geweest.
Holleeder: Het OM heeft inderdaad meerdere keren laten weten dat die er niet zijn. Ik ben maar een simpele jongen, maar het onderzoek Buizerd loopt al in 2001. Tot januari 2002 zijn er tapgesprekken Dan zijn er geen tapgesprekken en in 2004 wordt Endstra alsnog vervolgd voor de zaak Buizerd. Dan is het toch opmerkelijk, als het OM al die jaren bezig is geweest met Endstra – Buizerd gaat over het witwassen van geld – dat als er zo’n artikel in De Telegraaf komt en het onderzoek nog niet gesloten is, dat er dan niet getapt is.
Tammes: Endstra is nooit vervolgd voor de zaak Buizerd.
Holleeder: Dat heeft hij zelf wel gezegd. In 2004 zegt hij bij Harry Mens op tv dat in de zomer van 2004 besloten is hem niet te vervolgen.
Tammes: Toen was hij dood.
Holleeder: Nee, daarvóór. Hij zegt dat hij bij Harry Mens op tv is gegaan omdat hij niet meer vervolgd werd. Dat heeft hij daar verteld. Dat onderzoek was er wel degelijk. Ik begrijp wat u zegt, dat die tapgesprekken er niet zijn, ik weet dat u daar eerlijk in bent, maar ik vind het wel raar dat er geen tapgesprekken van zijn.
Tammes: Het zijn uw woorden.
Janssen: In dat onderzoek naar Endstra over witwassen wordt hij een jaar lang getapt, tot 2002. Die tap wordt om onduidelijke redenen niet verlengd. In augustus 2002 is er dan het artikel in De Telegraaf waar Endstra ‘de bankier van de onderwereld’ wordt genoemd. Vervolgens zegt het OM dat Endstra niet is getapt in het nog altijd actieve witwas-onderzoek. Dat vinden wij moeilijk te geloven.
Het interview met John Mieremet verscheen in De Telegraaf van woensdag 28 augustus 2002. De dag ervoor was er al een bericht geweest dat de compagnon van Sam Klepper een interview ging geven. Je zou denken – gezien het unieke van dit interview en de enorme impact – dat het op z’n minst de opening van de voorpagina is geweest en met als grote kop: WILLEM ENDSTRA: BANKIER VAN DE ONDERWERELD.
Toch niet.
Het artikel wordt op de voorpagina niet eens genoemd. In het artikel zelf is de bewering over Endstra ergens in het midden haast weggemoffeld. Sander Janssen zei het, en het wordt vaak zo aangehaald, maar Mieremet noemde Endstra niet ‘de bankier van de onderwereld’ maar ‘de bank van de onderwereld’. Mieremet zegt: “Sam Klepper en ik zijn een aantal jaren geleden door Willem Holleeder met Willem Endstra in contact gebracht. Ook andere jongens uit ons milieu deden en doen volop zaken met Endstra, die bereid is grote bedragen te investeren in onroerend goed, zonder dat naar de herkomst van het geld wordt gevraagd. Je kunt hem zien als de bank van de onderwereld. En Holleeder als de bewaker.”
Mieremet zegt dat de liquidatie van Sam Klepper een vergeldingsactie was voor twee mislukte aanslagen door de ‘groep-Klepper’ op Heinekenontvoerder Cor van Hout en xct-handelaar Ronald van Essen en dat hij weet dat Joca Jocic was ingehuurd om ook hem te vermoorden. Hij zegt dat Holleeder opdracht had gegeven dat te regelen.
Holleeder kwam terug met de boodschap dat hij 10 miljoen D-mark moest betalen. Dat had hij in het voorjaar van 2001 gedaan door 11,5 miljoen gulden aan Holleeder te betalen. Later had hij gehoord dat Jocic nooit het hele bedrag had gekregen. Aldus het artikel in De Telegraaf. Dat laatste is overigens nog altijd onduidelijk, of Jocic het hele bedrag wel heeft gekregen. Er is een verhaal dat een tussenpersoon – niet Holleeder – een deel in zijn zak heeft gestoken. Maar dat is hier verder niet aan de orde.
Rechter: U zegt: “Ik heb Endstra best vaak om mijn geld gevraagd. Er waren meer criminelen, ik werd naar die mensen toe gestuurd om te vertellen dat het wel goed zou komen. Daar werd ik wel flauw van. Op een gegeven moment heb ik tegen die mensen gezegd dat ze zelf Endstra maar om hun geld moesten vragen. Mieremet kreeg steeds geld en ik werd naar die mensen gestuurd. Ik vond dat ik ook wel wat geld van Endstra had mogen hebben. Hij wilde het eerst met Mieremet oplossen, hij noemde het ons probleem. Door het artikel in De Telegraaf veranderde ons contact, ik kon niet meer op kantoor komen, maar we zagen elkaar nog wel door vaste afspraken te maken of door Anita, de vrouw van Endstra, die een winkel had winkel in de PC Hooftstraat. Ik heb altijd gedacht dat ik mijn geld wel zou krijgen, Endstra had ook contact met buitenlandse banken. Pas toen hij overleden was wist ik dat ik geen cent meer zou krijgen. Ik wil uit veiligheidsredenen niet zeggen wie de andere criminelen zijn die geld bij Endstra belegd hebben.” Maar dat weten we inmiddels wel.
Holleeder: Ja. Wat ik nu wel kan zeggen: Hillis natuurlijk ook.
Rechter: De Telegraaf-artikelen waren het begin van de val van Endstra, iedereen trok zijn handen van hem af.
Holleeder: ABN/Amro zegde alle rekeningen op. Het was één drama.
Rechter: Het ging ook over het onderzoek in Breda, rond de financiering van Mega Sport. Over Eric en Rob Driessen die in 2001 zijn doodgeschoten. Goed, in De Telegraaf vertelt Mieremet dat Endstra de bankier van de onderwereld is, u de bewaker. Na dat interview kwam Endstra steeds meer klem te zetten, tegelijk werd de druk op u steeds groter dan wordt gezegd: dan begint Holleeder Endstra af te persen.
Holleeder: Op 27 augustus was het eerste artikel. Op 28 augustus wordt Endstra op het hoofdbureau geroepen. Daar zegt Mieremet dat Endstra van mij af wou, maar het omgekeerde is waar: het probleem was Mieremet.
Op 29 augustus was er een gesprek tussen André Beckers, de advocaat van Ria, en Endstra. Endstra zegt: “Ik kan ook níet betalen en zeggen dat ik afgeperst word.” Beckers zegt dan: “We kunnen ook zeggen: Endstra is niet afgeperst door mevrouw Eelzak, niet door Mieremet maar door ‘niet te verstaan’. Dan zegt Endstra: “Wat in de krant stond.” In de krant stond dat Endstra waarschijnlijk ook onder druk gezet werd door Holleeder. Dus daar begint het al. Op 6 september tekent Endstra in België – waar Haiko Endstra bij moet zijn van Mieremet dat hij de aandelen van Ria overneemt en dat hij een boete van 5 miljoen betaalt. Na de dood van Endstra gaat Mieremet die boete halen bij Haico. Eind september wordt er dan een snapshot gemaakt van mij en Endstra op dat bankje, we hebben nog gewoon contact, dan zitten we samen op de Apollolaan. Dan komt de Quote uit in november en dan zegt Endstra dat hij mij niet kent. Dan gaat hij naar de rechtbank, dat hij geen foto bij dat artikel wil en de rechtbank geeft hem gelijk. De volgende dag komt Quote met de foto van dat bankje en dan zegt dezelfde rechter dat het dan wél moet. Vanaf dat moment gaat het verhaal spelen en in maart 2003 begint het dan met het achterbankverhaal dat hij hij samen met Mieremet in elkaar draait. Endstra zit aan een touwtje bij Mieremet: hij moest kiezen tussen Mieremet en mij. Hij had geen andere keus. Mieremet had hem aan alle kanten klem. Ze moesten er met z’n tweeën uitkomen, ze hadden allebei belang. Mieremet is impulsief. Toen Klepper er nog was, was dat niet zo’n probleem, maar nu was hij alleen. Hij raakte ook zijn eigen vrouw, hij zat er net zo dik in als Endstra en daar ben ik het slachtoffer. Slachtoffer is misschien een groot woord, dan ben ik gewoon de lul.
Rechter: Dat het makkelijker was om u de lul te laten zijn dan Mieremet, is dat wat u zegt?
Holleeder: Mieremet had hem ook klem met die BV’s. Mieremet had een verhaal. Endstra heeft nooit aangifte gedaan tegen mij. Mieremet was gevaarlijker en hij had hem klem met die BV’s. Hij zegt niet voor niks steeds op die achterbank: dat met Ria is legaal geld.
Rechter: Mieremet had de contracten, u had alleen de toezeggingen. Mieremet zegt: “Endstra werd van twee kanten belaagd. Hij stapte naar de politie en dat doet hij in een rijdende auto omdat hij bang was om normaal af te spreken. Dat zijn de veelbesproken achterbankgesprekken. Als je pers erop naslaat dan weet iedereen weet meer al die gesprekken dan je zo zou denken. Ik lees veel kennis in de pers over de achtergronden. Endstra durfde geen aangifte doen, hij vreesde voor zijn leven en hij betaalde u 20 miljoen.
Holleeder: Hij heeft mij geen 20 miljoen betaald en van mij hoefde hij niet voor zijn leven te vrezen.
Rechter: Dat is wat de rechter vaststelt, 20 miljoen.
Holleeder: Ja. Maar het is ook vastgesteld dat ik het niet heb. Ik heb het nooit gehad, het is ook nooit aangetoond.
Rechter: Op 17 mei 2004 werd Endstra voor zijn kantoor doodgeschoten. In 2005 Houtman. Mieremet en Thomas van der Bijl. Daar komen we donderdag en vrijdag op terug.
Holleeder: Mag ik nog wat zeggen over tapgesprekken? Het OM heeft mij gevraagd bij de rechter-commissaris over het etentje met Remmers. Om te beginnen: ik heb nooit met Remmers afgesproken om te eten of te drinken. Ik heb verklaard dat ik één keer met een meisje ben geweest in Jacky’s. Uit tapgesprekken blijkt dat ik daar wel vaker ben geweest, met meerdere vriendinnetjes ben ik daar geweest.